Plant a phobl ifanc

Sylwch: Diweddarwyd y data yn “demograffeg a thueddiadau” yn ddiweddar i baratoi am ddiweddariad yr asesiad poblogaeth a fydd yn digwydd yn ystod y flwyddyn nesaf. Caiff gweddill y dudalen hon ei ddiweddaru ar ôl i’r asesiad poblogaeth gael ei gyhoeddi ar 1 Ebrill 2022.

Trosolwg a negeseuon allweddol

• Plant a phobl ifanc yw oddeutu 22.2% o’r boblogaeth yn rhanbarth Gorllewin Cymru. Disgwylir i nifer y bobl ifanc aros yn gymharol sefydlog dros y 15 mlynedd nesaf.
• Mae gan y rhanbarth nifer lai o Blant sy’n Derbyn Gofal na’r cyfartaledd cenedlaethol.
• Mae’r anghenion o ran gofal a chymorth yn amrywio’n fawr o gyffredinol, trwy ymyrraeth gynnar, anghenion lluosog ac ymyrraeth adferol.
• Mae’r asiantaethau partner wedi mabwysiadu continwwm gweddol gyson o ofal a chymorth i blant a theuluoedd gan ganolbwyntio ar atal.
• Mae’r meysydd i’w gwella’n cynnwys rhagor o waith i ddatblygu gwasanaethau ataliol ac ymyrraeth gynnar, gan adeiladu ar raglenni sefydledig fel Gwasanaethau Gwybodaeth i Deuluoedd, Teuluoedd yn Gyntaf a Thîm o Gwmpas y Teulu; ailganolbwyntio gofal a chymorth a reolir i hybu annibyniaeth a llesiant; gwella gweithio amlasiantaethol a gwell cydweithredu ar draws y rhanbarth er mwyn codi gwasanaethau i lefel a safon gyson.
• Dylid hefyd ystyried camau cydweithredol i fynd i’r afael â heriau strategol fel lleihau cyllidebau, datblygu’r gweithlu a sefydlu gwasanaethau ataliol sy’n cael eu harwain gan ddefnyddwyr.

Demograffeg a thueddiadau

• Mae mwy nag 82,000 o blant a phobl ifanc (rhwng 0 a 19 oed) yn rhanbarth Gorllewin Cymru (StatsCymru)
• Ar hyn o bryd mae pob un o’r tri awdurdod lleol islaw’r cyfartaledd cenedlaethol am nifer y bobl ifanc. Dengys amcanestyniadau am 2043 y bydd pobl ifanc 0-15 oed yn cyfrif am 16.54% o’r boblogaeth genedlaethol, ond dim ond 16.22% o boblogaeth Sir Gâr, 14.67% o boblogaeth Sir Benfro, a 13.64% o boblogaeth Ceredigion fydd wedi’u cyfansoddi o bobl 0-15 oed.
• Yn 2020 yr amcangyfrif oedd bod 6,105 o blant a phobl ifanc â salwch hirdymor/anabledd – 3,105 yn Sir Gâr, 1,983 yn Sir Benfro, a 1,017 yng Ngheredigion. Dengys amcanestyniadau am 2043 leihad i 5,652, gyda 2,986 yn Sir Gâr, 1,784 yn Sir Benfro, ac 882 yng Ngheredigion.
• Cyfradd y plant sy’n derbyn gofal (0-17) am bob 10,000
• 94 o blant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant (StatsCymru)

Anghenion o ran gofal a chymorth yn y presennol a’r dyfodol

Bydd gan blant a phobl ifanc ystod o anghenion o ran gofal a chymorth gan ddibynnu ar eu hamgylchiadau personol. Yn fras, bydd yr ystod hon yn cynnwys:

• Anghenion cyffredinol er enghraifft gwybodaeth a chyngor, cymorth lefel isel i’r teulu, gwasanaethau ataliol megis ymwelwyr iechyd, darpariaeth cyn-geni gynnar, cymorth a chyngor dietegol, gofal plant a chyngor gyrfaoedd
• Anghenion ychwanegol ac ymyrraeth gynnar, megis cymorth i wella i deuluoedd, ymgysylltu ag ieuenctid, cynorthwyo pobl ifanc i fynd i addysg a hyfforddiant, cynhwysiant a lles addysg
• Anghenion lluosog sy’n galw am gymorth amlasiantaethol cydgysylltiedig i gynorthwyo plant a theuluoedd i ddiwallu anghenion cymhleth a/neu anghenion sydd wedi gwreiddio
• Angen am ymyrraeth adferol i gynorthwyo plant sydd mewn perygl.

Y ddarpariaeth gofal a chymorth bresennol

Wrth ymateb i’r anghenion a nodir yn yr adran flaenorol, mae partneriaid ar draws y rhanbarth wedi mabwysiadu continwwm gwasanaeth fel sail i gynllunio a darparu gofal a chymorth fel y dangosir yn y diagram canlynol (Graffiau ar gael yn Saesneg yn unig).

Bylchau a meysydd i’w gwella

Mae datblygu gwasanaethau sy’n addas i’r diben ar draws yr ystod yn waith parhaus ac mae nifer o feysydd lle gellir gwella ymhellach:
 

• Datblygu mynediad priodol at ystod o wybodaeth, cyngor a chymorth sy’n cyfeirio teuluoedd sydd â phlant a phobl ifanc at ofal a chymorth perthnasol o fewn cymunedau
• Gwella’r brosesau asesu a chynllunio gofal i sicrhau bod gan ddinasyddion lais gwirioneddol wrth gytuno ar ganlyniadau a’r cymorth sy’n ofynnol i’w gwireddu
• Sicrhau bod plant, pobl ifanc a’u teuluoedd yn gallu cyrchu at wasanaethau drwy eu dewis iaith a bod y ‘cynnig gweithredol’ drwy gyfrwng y Gymraeg ar gael
• Datblygu gwasanaethau wedi’u seilio yn y gymuned, dan arweiniad defnyddwyr, wedi’u cydgynhyrchu, sy’n cefnogi teuluoedd sydd â phlant a phobl ifanc i ddod yn gryfach ac i ddatblygu amryw o sgiliau, yn cynnwys sgiliau byw
• Ad-drefnu’r prosesau comisiynu pecynnau gofal a chymorth uchel eu cost, bach o ran nifer, ar gyfer plant ag anghenion cymhleth, er mwyn cyflenwi gwasanaethau cost-effeithiol cyson sy’n sicrhau’r canlyniadau gorau i ddefnyddwyr gwasanaethau

• Gwella’r cymorth a gynigir o ran cydberthnasau teuluol, yn arbennig i rieni newydd neu rieni sydd dan straen oherwydd ffactorau eraill fel carchar neu anabledd
• Gwella llety a diwallu anghenion cymorth llety pobl ifanc sy’n gadael gofal, neu ar ôl dedfryd o garchar
• Gwella’r rhyngweithio rhwng gwasanaethau plant, iechyd meddwl ac anabledd dysgu a mynediad cynnar at wasanaethau iechyd meddwl
• Lleihau nifer y symudiadau o ran lleoliad i blant sy’n derbyn gofal, a lleihau’r ddibyniaeth ar ofal preswyl

• Gwella’r cyd-gynllunio rhwng CAMHS a gwasanaethau anabledd dysgu, i sicrhau darpariaeth gwasanaethau deg i blant sydd â chyflyrau niwroddatblygiadol drwy’r rhaglen ‘Gyda’n Gilydd dros Blant’
• Datblygu cysylltiadau rhwng Gwasanaethau Integredig Cymorth i Deuluoedd (IFSS) a gwasanaethau cyngor eraill megis gofal oedolion a thai yn ogystal â gwasanaethau wedi’u seilio yn y gymuned, i helpu teuluoedd yn ôl i annibyniaeth a’u galluogi i weithredu’n effeithiol yn eu cymunedau
• Gwella mynediad at wasanaethau iechyd rhyw i blant
• Mabwysiadu methodoleg gyson megis Arwyddion Diogelwch fel sail i ofal a chymorth ar draws y rhanbarth

• Datblygu fframwaith perfformiad cyson, wedi’i seilio ar ganlyniadau, ar gyfer gwasanaethau plant a phobl ifanc ar draws y rhanbarth