Plant a phobl ifanc

  1. Hafan
  2. Asesiad Poblogaeth 2022
  3. Plant a phobl ifanc

Plant a phobl ifanc

Trosolwg a negeseuon allweddol

Mae dros 82,000 o blant a phobl ifanc yn y rhanbarth, tua 22% o'r boblogaeth gyfan. Er y bydd y boblogaeth plant a phobl ifanc hyd at 25 oed yn parhau'n gymharol sefydlog, disgwylir i nifer y plant 10-15 oed yn y rhanbarth ostwng 8% erbyn 2031. Amcangyfrifir bod 6,105 o blant a phobl ifanc yn byw gyda chyflwr neu anabledd hirdymor.

Caiff plant a phobl ifanc eu hystyried o dan y tri grŵp canlynol:

  • Hyd at 18 oed
  • Hyd at 21 oed os ydynt wedi bod mewn gofal
  • Hyd at 25 oed os ydynt wedi bod mewn gofal ac yn dal i fod mewn addysg

Mae gan y rhanbarth nifer is o Blant sy'n Derbyn Gofal na'r cyfartaledd cenedlaethol. Mae'r sgôr 9 pwynt wedi'i chapio (9 canlyniad gorau disgyblion Blwyddyn 11 o gymwysterau sydd ar gael yng Nghymru) yn 361.7, sy'n uwch na chyfartaledd Cymru, sef 353.8.

Ar 14%, mae nifer y bobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant yng Ngorllewin Cymru ychydig yn is na chyfartaledd Cymru.

Demograffeg a thueddiadau

  • Mae mwy nag 82,000 o blant a phobl ifanc (rhwng 0 a 19 oed) yn rhanbarth Gorllewin Cymru (StatsCymru)
  • Ar hyn o bryd mae pob un o’r tri awdurdod lleol islaw’r cyfartaledd cenedlaethol am nifer y bobl ifanc. Dengys amcanestyniadau am 2043 y bydd pobl ifanc 0-15 oed yn cyfrif am 16.54% o’r boblogaeth genedlaethol, ond dim ond 16.22% o boblogaeth Sir Gâr, 14.67% o boblogaeth Sir Benfro, a 13.64% o boblogaeth Ceredigion fydd wedi’u cyfansoddi o bobl 0-15 oed.
  • Yn 2020 yr amcangyfrif oedd bod 6,105 o blant a phobl ifanc â salwch hirdymor/anabledd – 3,105 yn Sir Gâr, 1,983 yn Sir Benfro, a 1,017 yng Ngheredigion. Dengys amcanestyniadau am 2043 leihad i 5,652, gyda 2,986 yn Sir Gâr, 1,784 yn Sir Benfro, ac 882 yng Ngheredigion.
  • Cyfradd y plant sy’n derbyn gofal (0-17) am bob 10,000
  • 94 o blant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant (StatsCymru)

Anghenion gofal a chymorth

Mae ystod eang o anghenion gofal a chymorth ar gyfer plant a theuluoedd, o anghenion cyffredinol i ymyrraeth gynnar, anghenion lluosog ac ymyrraeth unioni. Bydd angen gwahanol lefelau o ofal a chymorth ar blant a theuluoedd yn dibynnu ar eu hanghenion a’u cryfderau. Yng Ngorllewin Cymru rydym wedi datblygu Fframwaith ‘Y Cymorth Cywir ar yr Amser Cywir’ sy’n manylu ar y gofal a’r cymorth sydd ar gael ym mhob ardal. Mae’r ddogfen hefyd yn darparu canllawiau ar drothwyon anghenion gan gydnabod y gall sefyllfaoedd ac amgylchiadau plant amrywio ar draws y sbectrwm anghenion a dylid defnyddio barn broffesiynol bob amser mewn partneriaeth â’r teulu.

Darpariaeth gofal a chymorth bresennol

Bydd gan blant a phobl ifanc amrywiaeth o anghenion gofal a chymorth yn dibynnu ar eu hamgylchiadau personol. Yn fras, bydd yr ystod hon yn cwmpasu:

  • Anghenion cyffredinol - er enghraifft, gwybodaeth a chyngor, cymorth lefel isel i deuluoedd, gwasanaethau ataliol fel ymweliadau iechyd, darpariaeth gynenedigol gynnar, cymorth a chyngor dietetig, gofal plant a chyngor gyrfaoedd
  • Anghenion ychwanegol ac ymyrraeth gynnar - fel cymorth gwella i deuluoedd, ymgysylltu â phobl ifanc, cefnogi pobl ifanc i gael addysg a hyfforddiant, cynhwysiant addysg a lles
  • Anghenion lluosog sy'n gofyn am gymorth amlasiantaethol cydgysylltiedig i gefnogi plant a theuluoedd i fynd i'r afael ag anghenion cymhleth a/neu sydd wedi gwreiddio
  • Angen ymyrraeth unioni i gefnogi plant sydd mewn perygl

Bylchau a meysydd i'w gwella

Gellir gwella sawl maes ymhellach. Mae’r rhain wedi’u nodi isod yn erbyn egwyddorion craidd Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014.

Llais a rheolaeth

  • Gwella prosesau asesu a chynllunio gofal i sicrhau bod gan blant, pobl ifanc a’u teuluoedd lais mewn perthynas â’r hyn sy’n bwysig iddynt a’r cymorth sydd ei angen arnynt.

Atal ac ymyrraeth gynnar

  • Parhau i gryfhau’r ffocws ar atal ar draws yr ystod o wasanaethau, i feithrin gwytnwch plant, pobl ifanc a theuluoedd, lleihau dibyniaeth ar wasanaethau statudol a hwyluso dad-ddwysáu o gymorth dwys lle bo’n briodol.

Llesiant

  • Lleihau nifer y plant sy’n derbyn gofal gan awdurdodau lleol sy’n symud lleoliad a lleihau’r ddibyniaeth ar ofal preswyl.
  • Gwella mynediad at wasanaethau iechyd meddwl yn gynnar, gan atal yr angen i atgyfeirio at Wasanaethau Iechyd Meddwl Plant a’r Glasoed (CAMHS).
  • Gwella cynllunio ar y cyd rhwng CAMHS a gwasanaethau anabledd dysgu i sicrhau darpariaeth gwasanaeth deg i blant â chyflyrau niwroddatblygiadol.

Cydgynhyrchu

  • Gwella cyfleoedd ymgysylltu â Phlant, Pobl Ifanc a’u Teuluoedd i sicrhau bod eu llais yn cael ei glywed a bod gwasanaethau’n cael eu cynllunio gyda nhw mewn golwg.

Cydweithredu, partneriaeth ac integreiddio

  • Datblygu methodoleg gyson megis Signs of Safety i ategu gofal a chymorth ledled y rhanbarth.
  • Datblygu fframwaith perfformiad cyson sy’n seiliedig ar ganlyniadau ar gyfer gwasanaethau plant a phobl ifanc ledled y rhanbarth.
  • Datblygu cysylltiadau rhwng Gwasanaethau Integredig Cymorth i Deuluoedd a gwasanaethau eraill yn y Cyngor megis gofal i oedolion a thai yn ogystal â gwasanaethau yn y gymuned, i helpu teuluoedd i fod yn fwy annibynnol a’u galluogi i weithredu'n effeithiol yn eu cymunedau.
  • Ad-drefnu prosesau comisiynu ar gyfer pecynnau gofal a chymorth cost uchel, nifer isel i blant ag anghenion cymhleth er mwyn sicrhau’r canlyniadau gorau a gwella effeithlonrwydd ariannol.
  • Ymgorffori fframwaith NYTH (rhoi Nerth, Ymddiried, Tyfu’n ddiogel a Hybu), gan ddod â gwasanaethau ynghyd i gefnogi iechyd meddwl plant a phobl ifanc ar bob cyfle.

Dylid achub ar gyfleoedd i ddatblygu’r meysydd hyn mewn partneriaeth ar draws y rhanbarth, a thrwy hynny sicrhau cysondeb yn y ddarpariaeth a galluogi dull ‘unwaith i orllewin Cymru’ lle bynnag y bo modd.

Effaith y pandemig COVID-19

Mae’r pandemig coronafeirws (Covid-19) wedi dod â heriau newydd ac anodd i bawb. Mae llawer o aelwydydd wedi cael eu rhoi dan straen neu wedi wynebu adfyd oherwydd effaith gymdeithasol, seicolegol ac economaidd y cyfyngiadau symud.

Mae gwasanaethau wedi gwneud pob dim o fewn eu gallu yn wyneb amgylchiadau anodd, ond mae’n debygol y bydd plant wedi dioddef niwed yn ystod y cyfnod hwn na fydd wedi’i nodi gan weithwyr proffesiynol.

Mae darparu amser a lle i wrando'n uniongyrchol ar blant yn rhan annatod o system sy'n canolbwyntio ar y plentyn ac mae'n hyrwyddo arfer diogelu da. Mae'r Gwasanaethau Cymdeithasol i Blant wedi cynnal cyswllt wyneb yn wyneb ar gyfer plant y gwyddys eu bod mewn perygl. Fodd bynnag, dim ond trwy fideo, ffôn neu ar-lein y bydd llawer o blant wedi cael cyswllt rhithwir gyda gwasanaethau o'u cartref gydag aelodau o'r teulu yn bresennol. Mae hyn yn debygol o fod wedi effeithio ar y cyfleoedd i ymarferwyr nodi cam-drin ac i blant ddatgelu niwed. Er bod llawer o ymarferwyr yn brofiadol iawn ym maes arferion diogelu, efallai na fydd eraill yn teimlo mor hyderus yn y maes hwn.